EMAS, czyli „Program Zarządzania Ekologicznego i Audytu”, to dobrowolny system zarządzania środowiskowego stworzony przez Unię Europejską. Jego celem jest wspieranie organizacji w doskonaleniu praktyk zarządzania środowiskowego oraz w skrupulatnym monitorowaniu wpływu ich działalności na środowisko naturalne. EMAS ma na celu motywowanie organizacji do ciągłego ulepszania swojego wpływu na środowisko poprzez przestrzeganie obowiązujących norm i przepisów ochrony środowiska oraz wprowadzanie zmian w procesach produkcyjnych i konsumpcyjnych, aby były one bardziej zrównoważone. Podstawą EMAS jest wyróżnianie i docenianie tych organizacji, które dobrowolnie idą dalej niż wymagają od nich minimalne przepisy, nieustannie usprawniając swoje działania środowiskowe. Dzięki przystąpieniu do EMAS, organizacje dołączają do prestiżowej grupy podmiotów, które traktują kwestie środowiskowe jako integralny element swojej działalności i nieustannie dążą do ich poprawy oraz minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko.

Udział w systemie EMAS jest dobrowolny i dostępny dla wszystkich organizacji obejmujący instytucje i przedsiębiorstwa komercyjne, działające w formule non-profit, które, wykorzystując ten model dążą do osiągnięcia lepszych efektów swojej działalności, podnosząc równocześnie jej efektywność.

Główne cele i charakterystyka EMAS obejmują:

• Zarządzanie Środowiskowe: EMAS pomaga organizacjom w opracowaniu i wdrożeniu systemów zarządzania środowiskowego, które koncentrują się na ochronie środowiska naturalnego i promowaniu zrównoważonego rozwoju.
• Audyt Ekologiczny: Uczestnictwo w EMAS wymaga od organizacji regularnego przeprowadzania audytów środowiskowych. Mają one na celu ocenę wpływu działalności firmy na środowisko i identyfikację obszarów wymagających usprawnień.
• Transparentność i Raportowanie: Kluczowym elementem EMAS jest publikacja rocznych raportów środowiskowych. Zapewniają one zarówno wewnętrznym, jak i zewnętrznym interesariuszom informacje o działaniach organizacji w zakresie ochrony środowiska.
• Zaangażowanie Pracowników i Dostawców: EMAS zachęca do aktywnego udziału pracowników i dostawców w działaniach proekologicznych, co przyczynia się do budowania świadomości i kultury ekologicznej w organizacji.
• Certyfikacja: Organizacje spełniające standardy EMAS i pozytywnie ocenione w audycie środowiskowym mają prawo do uzyskania certyfikatu EMAS. Jest to potwierdzenie ich zaangażowania w ochronę środowiska i zrównoważony rozwój.

Wdrożenie systemu EMAS ma zmniejszać oddziaływanie organizacji na środowisko naturalne, a także ograniczać koszty prowadzenia działalności. Stosowanie tego systemu prowadzi do optymalizacji wykorzystania posiadanych zasobów i co za tym idzie, do poprawy wskaźników ekonomicznych. EMAS może też być jednym ze sposobów wyróżnienia się i zwiększania konkurencyjności. Poprzez swoją proekologiczną postawę przedsiębiorstwo świadomie kreuje pozytywny wizerunek i postrzegane jest za nowoczesne, wykazujące się, troską o działanie na korzyść środowiska. Rosnące zaufanie otoczenia firmy (zarówno klientów jak i interesariuszy) spowodowane tym kierunkiem prowadzenia działalności, może mieć liczne korzyści z punktu widzenia promocji przedsiębiorstwa.

Drugim narzędziem promocyjnym jakie oferuje EMAS jest własne logo stanowiące informację, że dane przedsiębiorstwo należy do grona firm przyjaznych dla przyrody i człowieka. Wprowadzenie systemu EMAS zwiększa także zaangażowanie pracowników i poprawia relacje przedsiębiorstwa z mediami oraz różnymi organizacjami pro środowiskowymi.

Rozwiązaniami technicznymi wspierającymi EMAS jest system zarządzania energią – EMS – System Zarządzania Środowiskowego (Environmental Management System, EMS). To strukturalny i procesowy zestaw działań w organizacji, który został opracowany w celu zarządzania wpływem działalności organizacji na środowisko naturalne. EMS pomaga firmom, instytucjom i innym organizacjom identyfikować, monitorować, kontrolować i minimalizować wpływ swoich działań na środowisko, jednocześnie spełniając obowiązujące przepisy środowiskowe. Jednym z najbardziej znanych standardów EMS jest ISO 14001, który jest międzynarodowym standardem zarządzania środowiskowego opracowanym przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). ISO 14001 określa wymagania dotyczące ustanawiania, wdrażania, utrzymania i doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego w organizacji.

Proces wdrożenia ISO 14001 obejmuje:

• Określenie kontekstu organizacji: Zrozumienie środowiska wewnętrznego i zewnętrznego organizacji oraz jej celów i obowiązków związanych ze środowiskiem.
• Planowanie: Określenie celów i planów działania związanych z zarządzaniem środowiskowym, a także identyfikację potencjalnego ryzyka i szans związanych ze środowiskiem.
• Wdrożenie i działania operacyjne: Wprowadzenie i wdrożenie procesów, procedur i działań związanych z zarządzaniem środowiskowym.
• Monitorowanie i pomiar: Regularne monitorowanie i pomiar wydajności w zakresie zarządzania środowiskiem, aby ocenić postępy w realizacji celów.
• Ocena zgodności i audyty: Przeprowadzanie audytów i ocen zgodności z przepisami oraz wewnętrznymi standardami zarządzania środowiskowego.
• Doskonalenie i korekty: Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania środowiskowego poprzez identyfikację obszarów wymagających poprawy i wprowadzenie korekt.

EMS pomaga organizacjom w redukcji wpływu na środowisko, zmniejszeniu kosztów związanych z ochroną środowiska oraz w spełnieniu oczekiwań interesariuszy w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dzięki wdrożeniu EMS organizacje mogą również zyskać przewagę konkurencyjną, poprawić swoją reputację oraz być bardziej przyjazne dla środowiska.

EMS może również odnosić się do systemu komputerowego, zaprojektowanego w celu automatycznego sterowania i monitorowania urządzeń elektromechanicznych, które generują znaczne zużycie energii w budynku, takie jak instalacje grzewcze, wentylacyjne i oświetleniowe. System obejmuje zakres od pojedynczego budynku do grupy budynków, takich jak kampusy uniwersyteckie, biurowce, sieci sklepów detalicznych czy fabryki. Większość z tych systemów zarządzania energią zapewnia również możliwość odczytu liczników energii elektrycznej, gazu i wody. Uzyskane dane można następnie wykorzystać do licznych procedur autodiagnostyki i optymalizacji oraz do opracowania analizy trendów i prognoz rocznego zużycia. Systemy zarządzania energią są często używane przez poszczególne podmioty komercyjne do monitorowania, pomiaru i sterowania ich obciążeniami elektrycznymi w budynkach. Mogą być wykorzystywane do centralnego sterowania urządzeniami, takimi jak jednostki HVAC i systemy oświetleniowe w wielu lokalizacjach, takich jak sklepy spożywcze i restauracje.